Historia

Towarzystwo Miłośników Ziemi Jastrzębskiej zostało zarejestrowane w 1995 roku. Do rejestru stowarzyszeń towarzystwo zostało wpisane 28 marca 2001 roku, a 15 grudnia 2004 roku został mu przyznany status OPP. Towarzystwo ma swoją siedzibę w zabytkowym Domu Zdrojowym pochodzącym z 1862 roku i położonym w Parku Zdrojowym w osiedlu Zdrój. Od początku istnienia działalność towarzystwa skupiona była na pogłębianiu wiedzy o historii regionu oraz przekazywaniu zdobytych informacji mieszkańcom poprzez książkowe publikacje.

W 1995 r. z inicjatywy jastrzębskich władz samorządowych powstało Towarzystwo Miłośników Ziemi Jastrzębskiej. Pod koniec kwietnia odbyło się zebranie mające na celu powołanie TMZJ, uchwalenia statutu oraz złożenia wymaganych dokumentów dla rejestracji stowarzyszenia, które nastąpiło na początku lipca tegoż roku. Wśród założycieli towarzystwa byli m.in.: Janusz Ogiegło- ówczesny prezydent miasta, Stanisława Krauz- działaczka „Solidarności” i była posłanka do sejmu kontraktowego, Wojciech Frank- miejski radny, poseł III kadencji Sejmu RP, Leokadia i Leopold Sobczyńscy- oboje zasłużeni dla Jastrzębia działacze (nieżyjąca już pani Leokadia była m.in. Radną Sejmiku Województwa Śląskiego oraz Prezesem Śląskiej Fundacji Wspierania Oświaty w Jastrzębiu Zdroju, a pan Leopold jest zasłużonym działaczem solidarnościowym oraz miejskim radnym), nieżyjący już Antoni Przybyła- założyciel Jastrzębskiej Izby Regionalnej im. Rodziny Witczaków oraz Andrzej Duboniewicz- poeta i prozaik wielokrotnie nagradzany za swoje utwory, a przede wszystkim Marian Górny- pierwszy i jak na razie jedyny prezes Towarzystwa.

TMZJ kontynuuje działania podjęte przez Towarzystwo Rozwoju Miasta Jastrzębie Zdrój oraz Jastrzębskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, pielęgnując wiedzę o historii, kulturze i obyczajach z terenu naszego miasta. W marcu 2001 r. Towarzystwo zostało wpisane do rejestru stowarzyszeń w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w grudniu 2004 r. uzyskało status organizacji pożytku publicznego. W dorobku TMZJ jest pięć tomów wydanych w ramach Jastrzębskiej Biblioteki Historycznej. Do tej pory zostały opisane dzieje Jastrzębia Górnego wraz z parafią św. Katarzyny (2000), uzdrowiska i parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Zdroju (2001), Bzia wraz z parafią Świętych Apostołów Piotra i Pawła (2003), Moszczenicy i istniejących na jej terenie parafii św. Mikołaja oraz Matki Boskiej Różańcowej (2007), a także Ruptawy z parafią ewangelicko-augsburską, św. Bartłomieja oraz Niepokalanego Serca Najświętszej Marii Panny (2009). Obecnie powstaje szósty tom JBH, którego treść obejmie historię Szerokiej, Boryni i Skrzeczkowic.

Członkowie towarzystwa angażują się w każdą inicjatywę mającą na celu rozpowszechnianie wiedzy na temat historii, kultury oraz obyczajów panujących na terenie miasta Jastrzębie Zdrój. Należy wspomnieć o takich działaniach jak choćby próba powołania Parku Etnograficznego w Jastrzębiu Zdroju - Bziu, uczestnictwo w panelach dyskusyjnych, odczytach, akademiach czy innych regionalnych imprezach i uroczystościach. Od trzech lat wraz z Galerią Historii Miasta jest organizowany Ogólnomiejski Konkurs Genealogii Rodzinnych w Jastrzębiu Zdroju „Jastrzębski Album”, a od czerwca 2009 r. co miesiąc ukazuje się biuletyn TMZJ, w którym poruszane są tematy dotyczące naszej jastrzębskiej ziemi. Swoje działania Towarzystwo kieruje zarówno do dzieci i młodzieży jednak i dorosłych mieszkańców Jastrzębia, którzy mogą korzystać z posiadanej przez członków Towarzystwa wiedzy oraz zebranych materiałów źródłowych. Towarzystwo pogłębia świadomość historyczno-kulturalną wśród lokalnej społeczności za co zostało kilkukrotnie nagrodzone. W 2002 roku za dotychczasową działalność badawczą i popularyzatorską, dokumentującą dzieje Ziemi Jastrzębskiej została przyznana przez Katolickie Stowarzyszenie  Civitas Christiana - Oddział Śląski w Katowicach, XXX Śląska Nagroda im. Juliusza Ligonia.  W 2008 r. za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej oraz upowszechniania i ochrony kultury Towarzystwo otrzymało Zbiorową Nagrodę Miasta Jastrzębie Zdrój, a roku później  Złotą Odznakę Honorową za zasługi dla Województwa Śląskiego przyznaną przez Sejmik Województwa Śląskiego.

Towarzystwo zrzesza ponad 60 członków reprezentujących różne środowiska i organizacje. Wśród najbardziej aktywnych członków należy wymienić: Alinę Kuboszek- współautorkę kilku książek o jastrzębskiej „Solidarności”, Irenę Goździk-Babicz- pomysłodawczynię i główną autorkę Jastrzębskiej Biblioteki Historycznej, Halinę Bielecką- współorganizatorkę konkursu o genealogiach rodzinnych. Członkami Towarzystwa byli lub nadal nimi są m.in. członkowie JKF „Niezależni”- Witold Englender i Stanisław Sputo, ks. proboszcz parafii św. Katarzyny w Jastrzębiu Górnym Wacław Basiak, dyrektorka Miejskiej Biblioteki Publicznej Maria Kucharska, a także obecny prezydent miasta Jastrzębie Zdrój Marian Janecki i jego zastępca Franciszek Piksa. Członkami Towarzystwa jest ponad 60 osób.

Naczelnymi władzami Towarzystwa są:
- Walne Zebranie Członków Stowarzyszenia.
- Zarząd Stowarzyszenia.
- Komisja Rewizyjna.
- Kadencja Zarządu i Komisji Rewizyjnej trwa cztery lata.

Towarzystwo na realizację celów statutowych pozyskuje środki finansowe z następujących źródeł:
- Składek członkowskich.
- Dotacji, darowizn, spadków i zapisów.
- Dochodów z własnej działalności gospodarczej i organizowanych odpłatnie imprez.
- Dywidendy należnej Stowarzyszeniu z tytułu uczestnictwa w spółkach kapitałowych.
- Dochodów z majątku Stowarzyszenia.
- Ofiarności publicznej
- Odpisu 1% z podatku dochodowego
- Środków publicznych

Celami i misją Towarzystwa jest:
- Badanie i dokumentowanie historii mniejszości będących obecnie dzielnicami powiatu grodzkiego Jastrzębie-Zdrój.
- Gromadzenie i zabezpieczenie dorobku kultury materialnej i duchowej lokalnej społeczności.
- Uczestnictwo w propagowaniu regionalizmu.
- Popularyzację miejscowej tradycji i obyczajów.
- Dokumentowanie zanikających form życia społecznego – w tym miejscowej gwary i zwyczajów.

Źródła:

• Mazur D., 15 lat Towarzystwa Miłośników Ziemi Jastrzębskiej, "Biuletyn Galerii Historii Miasta" nr 2 (16) VI 2010.
• Kronika Towarzystwa Miłośników Ziemi Jastrzębskiej

• Badanie i dokumentowanie historii mniejszości będących obecnie dzielnicami powiatu grodzkiego Jastrzębie-Zdrój.
• Gromadzenie i zabezpieczenie dorobku kultury materialnej i duchowej lokalnej społeczności.
  
• Uczestnictwo w propagowaniu regionalizmu.
• Popularyzację miejscowej tradycji i obyczajów.
• Dokumentowanie zanikających form życia społecznego – w tym miejscowej gwary i zwyczajów.