O śląskiej godce

 Tak mi sie zdowo, że ta nasza ślōnsko godka jest już skozano na wygnani z naszej piyknej kultury, wywodzōncej sie z piastowskich korzyni. Coroz myni ludzi poradzi coś po naszymu wybeblać, a dziecka – to już ni ma ô czym godać. Wiycie, jak to boli, kiedy dziwajōm sie na nas, przeca już starych ludzi, że godōmy cołkiym inakszy, niż teraz uczōm we szkołach. Dziecka, tacy co jeszcze ôbracajōm sie miyndzy nami, tōm starōm generacjōm, coś tam rozumiōm po naszymu, ale przeca coroz bardzi ludzie gańbujōm sie tego ôdwiecznego jynzyka. Nie szkodzi, że w każdej wsi czy mieście troszka inakszy wyglōndo tyn nasz jynzyk, ale jeszcze jest i dobrze, że cołkiym nie zniknōł. U nas myni sie godało, a wiyncy rzōndziło. My, miyndzy sobōm, też se możymy porzōndzić, ale jak jyno styknie czasu. Młodzi zolytnicy, co sie galaniōm, porzōndzajōm se na łucho. Jak jaki bajtel podpadnie ôjcom, mo sie rozumieć, że chodzi ô rodzicōw, to słyszy groźba, że jak przidzie do chałupy, to se ś nim porzōndzōm. Nie ważne je czy to bydzie tako godka na gymba, czy w ôbroty pōjdzie karwacz, abo jako inkszo nohaja. Jak chdoś fest zabaluje, to też sie rzōndzi, że se ale porzōndziōł. Idzie sie też dorzōndzić, co znaczy jyno jedno, że sie dogodali miyndzy sobōm, czyli zawrzyli układ. Jak sie kieryś ôporzōndzi, to wiymy, że doprowadziōł sie do porzōndku. Idzie też ôporzōndzić chałupa i wszyjscy Ślōnzoki zrozumiōm, że tako ôporzondzono chałupa bydzie wyglōndać elegancko jak z ôbrozka. Nikierzi prōbujōm nami rzōndzić, ale nie każdy do sobōm kierować i potym z tego wychodzi, że Ślōnzoki sōm narwani i skorzi do bijatyki. Nō, nie powiym, że tak ni ma, bo po sōmsiedzku to roztōmańcie bywo. Czasym kieryś pogōnioł kogoś z kosōm abo ze sztachetōm, ale przi gorzołce na jakiś czas narzyńdzia te nie sōm potrzebne, pod wiela majōm jednakowe poglōndy. Najgorszo jest rōżnica zdań – tak to piyknie brzmi – ale prowdo musi być po ôbu strōnach, bo w inkszym przipadku, zaś na nowo sie powadzōm, ale wtedy na nogach już nie poradzōm ustoć i sztachety taki ôżyrok nie wyrwie, a kosy nie znojdzie. Kōńczy sie zwykle skulaniym do krzipopy i poleżōm se tam, aż baby z tragaczym przyjadom pō nich, ale przed tym niejedyn pies ôbejszczy ôbu. W dōma rzodko dochodziło do pijatyk, bo baby trzimały chłopōw pod pantoflym i ni ma mowy, by kiery chcioł podskoczyć. Chłop robiōł, baba warziła, prała, robiła porzōndek, dziecka wychowywała i w kōńcu to ôna miała przeważnie wszystko na głowie. Jako je dzisio, nie trza pisać, bo każdy wiy. Bardzi ciekawszy jest problym dorzōndzanio sie z ludziami z inkszych rejonōw Polski. Tako godka prawdziwego Poloka ze Ślōnzokiym, wyglōndo, jakby godoł z Serbym abo Chorwatym. Coś sie zrozumiōm. I wiycie co, roztomili ludkowie – jakby to powiedzioł Kaczmarek z downej radiowej Czelodki – Ślōnzok Poloka dycko zrozumi, ale Polok Ślōnzoka jyno piōnte bez dziesiōnte, ani tela jak Serb Poloka.

Stary Ślōnzok dnia 12.10.2012

Nawiązując do powyższego tematu wypada zaznaczyć, że w kulturze śląskiej zmienia się na lepsze. Odbywają się różnego rodzaju konkursy, festyny, spotkania z ludźmi, mającymi coś do powiedzenia o naszej przeszłości, o dawnym życiu wypełnionym ciężką pracą, ale też humorem, towarzyszącym na co dzień ludziom, których historia nigdy nie rozpieszczała. Wielowiekowa izolacja Śląska od reszty Polski przyczyniła się do innego tempa rozwoju w rożnych dziedzinach gospodarczych czy kulturowych. Język polski, po obu stronach, kształtował się niejednakowo. Na terenie Polski ulegał rozwojowi, a Śląsk zawsze pozostawał trochę w tyle, zwłaszcza wśród ludności wiejskiej, gdy natomiast niektóre miasta mogły rywalizować z liczącymi się światowymi ośrodkami kultury Polskiej. Zaletą jednak jest zachowanie słownictwa staropolskiego, wspólnego dla wszystkich słowiańskich korzeni. Duża różnorodność dialektów poszczególnych rejonów a nawet miejscowości, utrudnia, a być może nawet uniemożliwia opracowanie wspólnego języka, wspólnej śląskiej gwary. Byłoby też niekorzystne, dla samych regionów, opracowanie jakiegoś tworu, który pogrzebałby na zawsze językowe regionalizmy. Nie ma jednak powodu do zmartwień, bo Śląsk posiada ogromne rzesze wysoko wykształconych ludzi, którym zachowanie rodowodu polskości na ziemiach śląskich na pewno leży na sercu. Polskości, to nie przejęzyczenie, bo przecież ten śląski regionalizm, gwara śląska, nieraz mocno przesiąknięta obcymi naleciałościami, stanowi element naszego wspólnego rodowodu.